Baklavanın Tanımı ve Kısa Bir Tarihçesi
Baklava, ince yufka tabakaları ve aralarına serpilmiş fıstık veya ceviz gibi kuru yemişlerin, şekerli şerbetle tatlandırılarak pişirilmesiyle hazırlanan geleneksel bir tatlıdır. Kökeni, Orta Asya’dan Anadolu’ya, oradan da Bizans ve Osmanlı mutfaklarına uzanan baklava, zengin tarihi ve kültürel önemiyle dikkat çeker. Özellikle Osmanlı saray mutfağında sıklıkla tercih edilen bu tatlı, zaman içerisinde Balkanlar’dan Arap yarımadasına kadar geniş bir coğrafyada sevilen bir lezzet haline gelmiştir.
Baklavanın Kökeni ve Tarihçesi
Baklavanın kökeni konusunda birçok farklı teori bulunmakla birlikte, genel kanı, bu tatlı tarifinin Orta Asya’dan gelip Anadolu üzerinden yayıldığı yönündedir. Farklı kültürlerde benzer şekillerde görülen baklava, Osmanlı İmparatorluğu döneminde saray mutfağında geliştirilerek bugünkü modern formunu almıştır. Türkiye, Yunanistan, İran ve Arap ülkeleri başta olmak üzere birçok farklı coğrafyada popülerdir ve her birinin kendine özgü versiyonları bulunmaktadır.
Baklavanın Yapılışı
Baklava yapımı, özen ve sabır isteyen bir süreçtir. Ana malzemeler arasında un, su ve tuz ile açılan yufka, tereyağı, kırılmış fıstık veya ceviz ve şekerden oluşan şerbet yer alır. Baklavanın yapım aşamaları, yufkaların açılması, tereyağı ile yağlanması, kuru yemişlerin serpilmesi ve kat kat dizilmesi şeklinde devam eder. En üst kat yağlanıp dilimlendikten sonra fırına verilir ve pişirildikten sonra sıcakken üzerine soğuk şerbet dökülür. İşte lezzetli bir baklavanın püf noktası; şerbetin ve baklavanın sıcaklık dengesidir.
Türkiye’de Baklava Çeşitleri
Türkiye, baklava konusunda oldukça zengin bir çeşitliliğe sahiptir ve her bir baklava türü kendine has özellikler taşır.
- Cevizli Ev Baklavası: Geleneksel Türk mutfağının vazgeçilmez tatlılarından biri olan cevizli ev baklavası, özellikle Anadolu’da sıkça yapılan bir çeşittir. İnce açılan yufkalar arasına bolca serpilmiş cevizin, tereyağı ve şekerli şerbetle buluşmasıyla hazırlanır. Ev yapımı olması, bu baklavanın daha sıcak ve samimi bir lezzet sunmasını sağlar.
- Fıstıklı Baklava: Türkiye’de baklavanın en sevilen çeşitlerinden biri olan fıstıklı baklava, özellikle Gaziantep bölgesinde ün kazanmıştır. İri kıyım Antep fıstığı ile zenginleştirilen bu baklava, tereyağının verdiği aroma ve kıtır kıtır yufkalarıyla ünlüdür.
- Kuru Baklava: Şerbeti az kullanılarak daha az tatlı ve daha çıtır bir yapıya sahip olan kuru baklava, özellikle şeker tüketimini azaltmak isteyenler tarafından tercih edilir. Kuru baklava, servis edilirken üzerine pudra şekeri serpilerek sunulabilir.
- Midye Tatlısı: Midye şeklinde kapalı bir formda sunulan bu tatlı, içerisinde bol ceviz ya da fıstık bulundurur. Adını aldığı midye kabuğunu andıran bu özel forma sahip tatlı, görsel bir şölen sunar.
- Şöbiyet: Şöbiyet, içerisinde ceviz veya fıstık yanı sıra, krema veya kaymak eklenerek yapılan bir baklava çeşididir. Bu ek katman, şöbiyetin daha yumuşak ve zengin bir tat almasını sağlar.
- Soğuk Baklava: Geleneksel baklava tariflerinden farklı olarak soğuk servis edilen bu baklava türü, özellikle sıcak yaz günlerinde tercih edilir. İçerisine dondurma konulmasıyla birlikte hem serinletici hem de tatlı bir lezzet deneyimi sunar.
- Havuç Dilimi Baklava: Adını dilimlerin büyük ve havuç şeklinde kesilmesinden alan havuç dilimi baklava, genellikle fıstıkla hazırlanır ve oldukça iri porsiyonlar halinde sunulur. Yoğun şerbeti ve bol malzemesiyle dikkat çeker.
Her bir baklava çeşidi, Türk tatlı kültürünün zenginliğini ve çeşitliliğini gözler önüne serer. Farklı tatlar arayanlar için Türkiye’deki bu baklava çeşitleri, kesinlikle denenmesi gereken lezzetler arasındadır.
Dünya Mutfaklarında Baklava
Baklava, sadece Türkiye ile sınırlı kalmayıp, Yunanistan, Lübnan, Suriye gibi birçok Akdeniz ve Ortadoğu ülkesinde de sevilen bir tatlıdır. Örneğin Yunan baklavası genellikle ceviz ile yapılır ve baharat olarak tarçın ve karanfil eklenir. Lübnan ve diğer Arap mutfaklarında ise, daha çok fıstık kullanılır ve şekil olarak farklı varyasyonlar görülebilir.
Baklava Sunumu ve Tüketimi
Baklava, genellikle kare veya elmas şeklinde kesilerek servis edilir. Türkiye’de ve birçok Arap ülkesinde bayramlar ve özel günlerde mutlaka sofralarda yerini alır. Sunum sırasında yanında kaymak, dondurma gibi eklerle de servis edilebilir, bu da tatlıya farklı bir boyut kazandırır.
Baklava ile İlgili İlginç Bilgiler
Baklava üzerine yapılan ilginç rekorlar ve yarışmalar, bu tatlıya olan ilginin boyutunu gösterir. Örneğin, Gaziantep’te düzenlenen festivallerde dünyanın en büyük baklavası yapılma rekorları kırılmıştır. Ayrıca, baklavanın her yıl Mayıs ayının sonunda kutlanan “Dünya Baklava Günü” olduğunu bilmek de oldukça ilginçtir.
Baklava Satın Alma Rehberi
Kaliteli bir baklava, öncelikle görünümüyle ve taze olup olmadığıyla anlaşılır. Parlak, nemli değil ama şerbetli olmalı, yufkaları ince ve çok katlı, kuru yemişler taze ve cömertçe kullanılmış olmalıdır. Alırken, üretim yeri ve şefin uzmanlığına dikkat etmek, lezzetli bir baklava deneyimi için önemlidir.